 |
| Robespierre |
Fransızca "terreur" sözcüğünden Türkçeye geçmiş
olan terör sözcüğü Latince kökenlidir. Latince sözcüğün asıl kökeni terrere'dir, bu fiil +or son
ekiyle türetilerek oluşturulmuştur. Anlamı ise, "korkudan
titreme" veya "titremeye sebep olma"dır. Terrere fiili, Hint-Avrupa
anadilinde ters-os biçiminden
evrilmiştir. Bu biçim Hint-Avrupa anadilinde aynı anlama gelen tres kökünden türetilmiştir. Bütün bu
bahsedilen dillerde, kelimenin kökeni yine 'korku' anlamı taşımaktadır.
İlk olarak Latincede 1520li yıllarda kullanılan ''terreur'' kelimesi, 'büyük korku'
anlamında kullanırken, ilk kez siyasi anlamda kullanılması Fransız devrimi
dönemine denk gelmektedir. Fransız
devrimi liderlerinden Robespierre
ve öteki Jakobenler, 'terör' yanlıları olarak, ondan umdukları, Aydınlanma Çağı felsefecilerini öngördükleri düzene ulaşmaktı. Fakat, Robespierre'in kendisi de bu
terör döneminin bir kurbanı olarak 28 Temmuz 1794'te giyotinle idam edildi.
Eski İngilizcede broga ve egesa kelimeleri, terreur
anlamında (yani korku, dehşet) kullanılırken, 'terror' kelimesinin daha geç
İngilizceye geçme dönemi 1801 olarak kabul edilmektedir. İngilizcede 'terör
saldırısı' anlamına gelen terror-stricken
kelimesi ilk 1883'te, terör bombardımanı anlamına gelen terror-bombing ise, 1941 yılında Rotterdam Alman hava saldırısında
kullanılmıştır.
 |
| 1941-Alman Hava Bombardımanı ardından Rotterdam |
En başta, korku ve
dehşet anlamlarına sahip olan 'terör' kelimesi, Batı dünyasında modernleşme işe
birlikte evrilerek siyasi bir boyut kazanmış ve bugün kullandığımız 'siyasal şiddet' anlamına ulaşmıştır.
Terör kelimesi Fransızca Petit Robert sözlüğünde
"bir toplumda bir grubun halkın direnişini kırmak için yarattığı ortak
korku" olarak tanımlanır. Oxford İngilizce Sözlük'te "genellikle
siyasi nedenlerle, halkın gözünü korkutmak ve halkı yıldırmak için dehşet
öğesini kullanmak" olarak tanımlanır. TDK Sözlüğü'nde, "yıldırma,
cana kıyma ve malı yakıp yıkma, korkutma, tedhiş" olarak tanımlanır.
Terör ve terörizm terimleri Türkçede 1931'de
Cumhuriyet gazetesi tarafından yayımlanan iki haberle yer almıştır. Bu
haberlerden ilkinde şu şekilde yer almıştır:
...fevkalade
vakayi için fevkalade kanun ister... bu vak'a için hiçbir zaman hatırımdan
terör ve istiklal mahkemeleri geçmemiştir...
İkinci haberde ise şu şekilde kullanılmıştır:
...anarşist
cereyanı büyüyor. Terörist Jelyabov başka çare kalmadığını düşünüyor.
Suikastçiler devri başlıyor...
Kaynaklar
- NİŞANYAN, Sevan. (2012). Sözlerin Soy ağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. İstanbul: Everest Yayınları.s.621.
- http://www.etymonline.com/index.php?term=terror
- Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003, "terror" maddesi
- Andress, David. (2005). The Terror: The Mericless War for Freedom in Revolutionary France. New York: Farrar, Strauss and Giroux, s.179.
Formula Lingua
info@formulalingua.com
